Bere 250 ehun urte La Zéléek ospatzen ditut. 2022ko ekainaren 4tik agorrilaren 31era, Baionako Euskal Museoak bere bilduman ibilbide bat aurkezten du, Baionako logiaren historia apaitzeko.
La Zélée-ren jatorria eta sortzea
Frantziako zaharrenetakoa da baionar framazoneria. 1744ko azaroaren 6ko Errege Estatuan dagoen logien zerrendan, probintziako 19 logia agertzen dira, hauen artean Baionakoa. Aturriko hiria pasaia leku bat zen orduan, bai eta Ingalaterra, Holanda eta Espainiarekin harremanetan zegoen portu garrantzitsua ere.
Bordeleko La Française-k zuen lehen baionar logia sortu 1743ko ekainaren 3an, eta hastapenean Orthezen plantatu euskal merkatari familia protestante batetik zetorren Timothée Lichigaray gaztea buru zuen Saint-Jean de l’Union Cordiale logia izendatu zuten. 1765ean La Saint-Jean des Arts-ek ordezkatzen du, Marinako lanbideetako kide ziren hainbat ofiziale (zurginak, arotzak, sokagileak) sartu ondotik, korporazio maisu, upelgile eta gurpil-egileen sartzea markatzen du.
Française de Bordeauxen, 1743ko urtarrilaren 10ean iniziatua izan eta Pierre Salleneuve (Baionan 1713an sortu) infanteriako kapitaina izan zen framazonerian ibilitako Baionar ezagun zaharrena, 1776an oraindik bere izena agertzen da hizlari gisa La Zélée-ko taulan. Hau izan da 1772ko patente bat Frantziako Oriente Handitik eskuratu duen logia zaharraren izen berria, 1770eko otsailaren 21ean, hastapeneko eskaeraren egunean zerrendatua izateko. Baionako Tendes karrikan inprimatzailea zen Jean-Claude Verney egon da 1776 arte La Zélée-ko lehendakari, eta lehen patentea izenpetu duen ohoragarri.
1772tik aitzina, La Fidélité izenpetu La Zélée-ri lotua den logia berri bat sortzen dute juduek. Zenbait urte berantago desagertzen da, 1805ean birsortzeko, La Parfaite Réunion izenpean. Bederatzi familia judu famatuenetako haurrideak atzematen ditugu bertan, baina baita armadako funtzionarioak eta baionar burges batzuk, hala nola Berdeco, Bastiat, Etchats, Simonetarrak… Logia hau harmonia betean ibiltzen da La Zélée-rekin.