Mseotik kanpoko erakusketa
Joareen ibilketa Xiberoko bortuetara Baionako Euskal Museotik
Museoa Urtu 2021etik Baionako Euskal Musean egonaldian den Nader Koochaki artistaren proiektu garaikidea da. Euskal Kultur Erankundea, Gordailua eta Xiberoko zindikatarekin elkarlanean ekoiztutako obra. Euskal Hirigune Elkargoa, DRAC Akitania Berria eta Akitania Berriko eskualdeari aurkeztua izanen da.
Artista museoko bildumekin komunikatzera gonbidatua izan zen. Museoa galdakatzeko eta Xiberoko artzainen lana balioztatzeko, Euskal Museoan eta bortuetan ikusgai egonen den obra bat sortu du. Hortarako, museoko eta Gordailuako ikerketa bildumetatik jasotako antzinako metalak urtu ditu eta ardien lepo inguruan lotuko diren berrogeita hamar joare inguru sortu. Artzainak izanen dira joare horien gordailuzainak.
Maiatzaren 15ean, ostegunean, joareen ibilketa abiatu da Baionako Euskal Museotik Xiberoko bortuetara.
Neguan, Museoa Urtu erakusketa Mauleko Euskal Museoko ordezkaritza berrian aurkeztuko da, eta ondoren Baionako Euskal Museoan, bilduma iraunkorran. 2020an, Soineko Paisaia obraren bertsio berria Zuberoan garatzeko laborantza-artzaintzari eskaini museoko gela berriz apailatzeko gomita luzatu zioten Nader Koochakiri Baionako Euskal Museoak eta Euskal Kultur Erakundeak. Hortik dator gaur egun aurkezten dugun Museoa Urtu proposamena, Gipuzkoako Gordailua eta Baionako Euskal Museoa, Bidasoaren alde bakoitzeko bi erakundeetatik hartu bi ondare bildumetakoak diren ehun bat piezaren desmaterializatze eta eraldaketa prozesua. Joare bilakatu pieza berdin hauek erakusten dizkiogu, gaur egun, publikoari. Izari desberdineko berrogoita hamalau joare ditugu, lau familiatan antolatuak (Kuxkulu, Manex, Bitartez et Kalaxka). Oraingoan indarrean dauden kaiolar bat ordezkatzen dituzten Zuberoako 54 artzaini emanak izanen zaizkie. Gertaera hau eta prentsaurrekoa Dagourette Etxearen murruetatik ateraz antolatu dugu lan materiala erakusteko eta honen leku aldaketa abiatzeko, ateratzeko norabidea museoaren kanpoko aldera adierazteko honela. Gibelerako urratsik gabeko leku aldaketa da, artzainek eskuratuko dituzten objektuak erabiltzen eta zaintzeko engaiamendua hartzeko parada eskaintzen diena; arte obra, ondare ontasuna eta lanerako tresnaren arteko mugaren sinbolo ditugun objektuak. Lan honi esker, museoa zeregin post-etnografikora bultzatzen dugu, kontserbazioa berriz ere ikerketari eta esperimentazioari lotuz. Alde batetik, isilik gelditu diren objektuek, biltegietan eta erakusketetan gordeturik, haien eragilegarritasuna berriz atzematen dute, hitza berriz hartuz eta jardunez. Beste aldetik, haien lan tresnak berreskuratzen dituzte bizimoduaren desagertzea iragarria zuten hezle eta laborariek, eta ondare bizi baten zinezko bermeak eta sinbolikoak bilakatzen dira. Alderantzizkatzen du museoa lan honek. Bildu ordez, ematen, itzultzen duen museoa. Jendarteari ondare bildumei heltzeko eskubidea indarrean jartzen duena. Historia molde dinamikoan eta kultura gauza aldakorra bezala aurkezten duena.
4.0 industriako teknologiak eta aitzineko eskulaneko teknika zaharragoak nahasiz burutua izan da Museoa Urtu obra osatzen duten piezen eraldatze prozesua. Laburki eta eskematikoki deskribaturik, ondoko urratsak segitu ditu ekoizpen prozesuak:
- Baionako Euskal Museoko eta Gordailuako bildumen ikerketa eta proiekturako balioko duten piezen hautaketa eta azterketa.
- Tokian berean burutu lana Zuberoako lurraldea eta artzaintza antolaketa sistema ezagutzeko.
- Jatorrizko joareen digitalizazioa eta 3D egokitzapena.
- Ekaiaren zatikatzea eta iragaztea.
- Fabrikazio gehigarri bidezko joare ekoizpena.
- Letoiztadura eta lepokoa eta mihiaren kokatzea.
Hainbat artzainek gertakari honetan parte hartu eta gaur egun hasten da joareen itzultze eta hitzarmenen izenpetze prozesua. Maiatzaren 17an, larunbatarekin, Ahuzkin finkatua da hitzordua banaketaren segidarako, Bortükako Besta-ren karietara, eta horrela jarraituko du, berroigoita hamabost joareak banatuak izan arte. Heldu diren hilabeteetan, artalde guzien soinua, banan-bana grabatuko ditu Naderek, Soineko Paisaia obrarako erabili duen metodologia errepikatuz eta artaldeen soinu artxiboak Zuberoako lurraldean sortuz. Ziklo bat hesten eta beste bat (behi joareen biziarena haien zaindari berrien eskuen artean) irekitzen duen artxibo honek, musoeari eskainia izanik, honen bilduma egonkorra osatuko du.
Urte guziez, uda garaian, mendebaldeko haran eta mendietan, tokian berean bisita dezakegun aire zabaleko obra zabala da Museoa Urtu. Aurtengo abenduan, Mauleko ondare Etxean aurkeztuak izanen dira obretako emaitzak. Berantago, Baionako Euskal Museora eramanak izanen dira. 2026an, prozesuaren, idazkien, mapen eta soinu artxiboen ekai grafikoen bilduma argitaratua izanen da.
Argazkia : Museoa urtu - nº 01 - Nader Koochaki
>>> Prentsa oharra